آمل
پزشكي و فناوري
معاصر
انستيتوپاستور آمل به عنوان مركز فوق تخصصي پژوهشكده شمال ايران نام گرفته است نخستين مركز زيرساختي ملي ارتباطات رايانش زيستي كشور است. هم اكنون اين مركز در بخشهاي آزمايشگاهي بيماري هاري بخش هاري، انگل شناسي، كشت سلولي، علوم حيوانات آزمايشگاهي، آب وغذا، سياه سرفه و بخش ژنتيك فعاليت ميكند.[۱۵۰] در سال ۱۳۹۴ نيز آمل با اجراي طرح بيوتكنولوژي دانشآموزي به عنوان قطب زيست فناوري ايران انتخاب شد.[۱۵۱] همچنين در همين سال اولين مركز توليد و انجماد اسپرم و اصلاح نژاد گاوهاي سيمينتال ايران نيز به عنوان اولين مركز فناوري زايش دام در آمل افتتاح شد.[۱۵۲] دانشگاه علوم پزشكي تهران و دانشگاه تخصصي فناوريهاي نوين آمل دو مركز اوليه شبكه جهاني آموزش و تحقيقات علمي موسوم به يوسرن در ايران بودهاند. مركز آمل به صورت همزمان به همراه مراكز آلمان، فرانسه و اوكراين افتتاح شد.[۱۵۳] آمل به عنوان يكي از چهار مركز رشد پارك علم و فناوري مازندران نيز ميباشد.[۱۵۴] در سال ۱۳۹۵ نيز با همكاري سازمان پژوهشهاي علمي و صنعتي ايران، توسعه فناوريهاي مرتبط با گياهان دارويي ايران براي اولين بار در آمل رقم خورد.[۱۵۵]
صنعت و تجارت و توليدات
اسكناس پنجاه هزار ريالي شركت تكاب
در طول تاريخ اين شهر، آمل به واسطه مركزيت در منطقه البرز و واقع بودن در يك منطقه حاصل خيز به محل طبيعي براي مبادلات خارجي و ايراني تبديل شده بود، صاحب كتاب حدود العالم نقل ميكند:
وقتي داخل شهر آمل شدم صدها تاجر بغدادي و يوناني ديدهام كه براي خريد طلا و نمد طبري آمده بودند، آمل در مركز راه تاريخي و كهن ايراني قرار داشته و داراي مبادر خانههاي عظيم بين راهي در قرنهاي سوم تا سيزدهم بوده است.
آمل يكي از شهرهاي صنعتي ايران ميباشد كه ۵۱٪ صنعت مازندران را در خود جاي داده است، از صنايع بزرگ آن ميتوان به صنعت كارخانهاي، توليد برنج، تنباكو، چاي، لبنيات، گندم، دام پروري، صنايع دستي، محصولات ميوه جلت و سبزيجات، گلخانه، چوب و كاغذ، آهن آلات و ذوب آهن، سنگ و زغال و آب معدني نام برد كه بعضي از ارقامهاي صادراتي ايران هستند. آمل سالانه حدود ۶۸٪ صادرات استان مازندران را به خود اختصاص داده است. همچنين برخي از شركتهاي ملي مانند شركت توليدي و صنعتي ديزل سنگين ايران (دسا) و كارخانه توليد كاغذ اسناد بهادار (تكاب) در آمل قرار دارد.[۱۵۶][۱۵۷]همچنين محصولات شهر به كشورهاي روسيه، عراق، آلمان، پاكستان، عربستان سعودي، تركيه، آنگولا، عمان، امارات و آذربايجان صادر ميشود. در سال ۱۳۹۵ از مجموع ۴۲۴ ميليون دلار صادرات مازندران در سال جاري ميزان ۶۶ درصد يعني بيش از ۲۸۲ ميليون دلار سهم شهرستان آمل بوده است.[۱۵۸]
شهرك صنعتي
آمل داراي پنج شهرك صنعتي بزرگ و مستقل است. شهركهاي صنعتي آمل پس از سال ۱۳۴۵ با احداث كارخانهها رونق پيدا كردند و اين شهر بهعنوان يك قطب صنعتي در سطح منطقه شناخته شد. در حال حاضر بيش از ۵۷۰ واحد صنعتي در اين پنج واحد صنعتي مستقر است. شهرك صنعتي امامزاده عبدالله آمل داراي ۹۵ هكتار وسعت و ۲۳۷ واحد بهرهبردار است.[۱۵۹] امروزه ۵۱٪ درصد از صنعت استان مازندران در شهر آمل مستقر شدهاند كه اين امر سبب مهاجرت نيروي كار مورد نياز براي فعاليت در اين كارگاهها از نقاط مختلف استان به اين شهر گرديده است.[۱۶۰][۱۶۱] ديگر شهرك صنعتي مهم آمل بابكان نام دارد كه در سال ۱۳۸۳ در زميني به مساحت ۲۱ هكتار در كيلومتر ۷ جاده قديم آمل به بابل و با هدف توسعه، توليد و اشتغال احداث گرديده است.[۱۶۲]
صنايع غذايي
آمل به عنوان يكي از شهرهاي سازنده و تأمين كننده مواد غذايي كشور ايران به شمار ميرود. كارخانه لبني و گوشتي كاله كه يكي از بزرگترين شركتهاي توليدي ايران و بزرگترين كارخانه غرب آسيا است در آمل قرار دارد. شركت فرآوردههاي لبني كاله آمل مدال افتخار ملي صادرات ايران را كسب كرد و در سالهاي متوالي به عنوان صادركننده برتر كشور انتخاب شد.[۱۶۳]
يك مزرعه برنج در آمل
اولين همايش ملي تكنولوژيهاي نوين در علوم و صنايع غذايي و گردشگري ايران نيز به محوريت آمل شكل گرفت.[۱۶۴]
اقتصاد
جغرافياي اقتصادي استان مازندران به لحاظ داشتن جنگل، دريا، زمين و خاك حاصلخيز، داراي منابع و سرشار از ذخاير و ثروت است و همچنين وجود معادن و آب زمينه مساعدي را براي ايجاد كار و اشتغال و نحوه معيشت مردم فراهم ميسازد. اقتصاد استان مازندران و شهر آمل بيشتر بر پايه كشاورزي، دامداري، باغداري، زنبورداري، صيادي و صنايع دستي است. كشاورزي در اين ميان از اهميت بيشتري برخوردار است.[۱۶۵]
توسعه
صنعت در آمل گاهي دچار ركود و گاهي دچار توسه در بخشهاي توليد و فناوري بوده است. در سالهاي گذشته به خصوص بعد از برجام مسئولان متععد كشورهاي ديگر مانند رئيس مجلس كشور قرقيزستان، استاندار ماركه ايتاليا، استاندار مانغيستاو قزاقستان، استاندار ايسيككول قرقيزستان، استاندار آستراخان روسيه، رئيس اتاق بازرگاني كشور بلژيك، هيئت اقتصادي و تجاري كشور عمان، شهردار كپنهاگ دانمارك و رئيس پارلمان هلند به همراه وزير و معاون صنعت و معدن ايران از واحذهاي صنعتي آمل بازديد و به تمجيد ان پرداختند.[۱۶۶]
برنج
آمل يكي از مراكز توليد بزرگ برنج در آسيا و به عنوان مركز بينالمللي تجارت و پايانه صادرات برنج ايران و به عنوان پايتخت برنج ايران شناخته شده است.[۱۶۷] يكي از دو ايستگاه تحقيقات برنج ايران در آمل قرار دارد كه در سال ۱۳۴۲ واقع در كيلومتر ۱۰ جاده جديد آمل به بابل تأسيس شد. مؤسسه تحقيقات برنج كشور در راستاي توسعه همكاريهاي بينالمللي قرارداد مشتركي با مؤسسه بينالمللي تحقيقات برنج واقع در فيليپين دارد. وينستون چرچيل نخستوزير بريتانيا دربارهٔ برنج آمل بيان داشت: به دليل امكانات حمل و نقل و كيفيت، برنج تهران از طريق آمل عرضه ميشد.
ديگر رشتهها
آمل به عنوان اولين شهر ساخت امدياف (صنعت چوب) و اولين شهر توليد محصولات مدرن كوره آجرپزي سنتي در ايران و به عنوان يكي از قطبهاي صادرات گلهاي زينتي شناخته ميشود.
گسترش شهر
عبور و مرور (پل دوازده چشمه) - (پل معلق)
پل شهداي شش بهمن پنجمين پل آمل
مناطق
نوع قشر و آهنگ توسعه شهري، گسترش شهر آمل را در دورههاي بعد از تأسيس و خاصه در ابتداي دوره صفويان علاوه بر رشد طبيعي شهر و مهاجرت شهر را به جنوب، جنوب شرقي و شرق آمل گسترش داد. آمل در گذشته داراي هشت دروازه بوده كه ورود و خروج از شهر از طريق آنها انجام ميپذيرفتهاست. بعدها در امتداد اين دروازههاي تاريخي، بازارچههايي احداث گرديدند تا نياز مردم هر منطقه را تأمين نمايند و از مراجعهٔ مستمر مردم به بازارهاي مركزي جلوگيري شود. رفتهرفته در پيرامون اين بازارچهها واحدهاي مسكوني شروع به ساخت گرديدند و از همين روي بازارچهها به هم متصل شدند و محلههاي جديدي در گوشه و كنار شهر پديد آمدند. همچنين چهار دروازه اصلي به اين شهر باز ميشد و بعدها بعد خرابي خندقها زياد شكل شمايل ديگر در مكانهاي مركزي و كناري شهر صورت گرفت.[۱۶۸]
محلههاي تاريخي
محلههاي تاريخي شامل نياكي محله (حسينيه ارشاد)، اسپه كلاً (تكيه اسك)، قادي محله (تكيه شهدا)، كاردگر محله (مسجد اميريها)، مشائي محله (چهار سوق)، شاهاندشت محله (تكيه هاشمي)، چاكسر محله (امامزاده قاسم)، كاشي محله (مسجد جامع علي كوچك)، پائين بازار محله (تكيه آمليها)، گلباغ محله (مسجد جامع) و گرجي محله (امامزاده تقي) ميباشد.[۱۶۹]
هسته اوليه شهر
مقر اوليه شهر سكونتي آمل به صورت اتفاقي برگزيده نشد، بلكه انديشه بشري در انتخاب آن محل نقش داشته اشت. در كتاب تاريخ باستاني آمده كه قصد داشتهاند ابتدا شهر سكونتي آمل را در پاي دشت بسازند ولي چون آوردن رود هراز به اين مكان امكانپذير نبود شهر را در نزديكي رود هراز ساختند، چون در قديم هر جا كه آب بود تمدن حيات بشري پايدار بود. پس عامل جايگزيني رودخانه هراز بود.[۱۷۰] به طور كلي مقر ابتدايي شهر آمل از حوالي سبزه ميدان و مصلاي قديم تا منطقه پائين بازار و كمي پائينتر از محله پائين بازار يعني اراضي گنبدين كه در گذشته دور به آنجا عوامه كوي ميگفتند بوده است.[۱۷۱] باغها و دژهاي اطراف و آتشكده مقر ساسانيان بوده و بعد از ورود اسلام به منطقه و احداث مسجد و اردوگاه اعراب در بخش ربض شهر ساساني كُهندژ عملاً شهر به نقطه و موقعيت جديد گلباغ محله و محدوده مسجد جامع منتقل شد و كهندژ سابق را ويران كرده و تنها آتشكده و ديواره سنگي آن زمان از حوادث روزگار سالم ماند.[۱۷۲]
سردر بازار قديم آمل
نمايي از عمارت منوچهري در آمل قديم
پنجره خانه شفاهي
گسترش شهري
آمل در گذشته داراي هشت دروازه بوده كه ورود و خروج از شهر از طريق آنها انجام ميگرفت. بعدها در امتداد اين دروازههاي تاريخي، بازارچههايي احداث گرديدند تا نياز مردم هر منطقه را تأمين نمايند و از مراجعهٔ مستمر مردم به بازارهاي مركزي جلوگيري شود. رفتهرفته در پيرامون اين بازارچهها واحدهاي مسكوني شروع به ساخت گرديدند و از همين روي بازارچهها به هم متصل شدند و محلههاي جديدي در گوشه و كنار شهر پديد آمدند. همچنين چهار دروازه اصلي به اين شهر باز ميشد و بعدها بعد خرابي خندقها زياد شكل شمايل ديگر در مكانهاي مركزي و كناري شهر صورت گرفت.[۱۷۳]
حمل و نقل
خيابانها و بزرگراهها
آمل به عنوان يك شهر مركزي است كه داراي راهها و ميان برهاي متعددي است. با توجه به گسترش شهري كه مناطق مختلف هم كشانده شده است و معماري شهري آمل از پيش بازتر شده، معماري برون شهري توسط بزرگراهها و كمربنديها به داخل شهر و پنج خيابان اصلي مركز شهر ختم ميشود. آمل داراي هشت ميدان مهم و مركزي است.
فرودگاه
فرودگاه امداد آمل به عنوان اولين پايگاه امداد نجات ايران يا اورژانس هوايي با يك فروند هليكوپتر آغاز به كار كرد و در حادثهاي سقوط و سرنگون شد و يك فروند هليكوپتر ديگر جايگزين شد.[۱۷۴]
ترمينال
بخشي از ترمينال مسافربري
پايانه مسافربري فيروزي كه همانند يك شهرك داخلي بوده و طرح فرودگاهي است در زميني به مساحت ۲۰ هزار و ۵۰۰ متر مربع و با زيربناي ۸ هزار متر مربع بنا شده است. اين ترمينا به عنوان بزرگترين پايانه مسافربري شمال ايران است و داراي كافي شاپ و سالن انتظار ميباشد.[۱۷۵]
مترو
راهآهن آمل كه به شكل قطار برقي يا منو ريل است در سال ۱۳۹۰ به تصويب ملي رسيد در حال حاضر در دست ساخت است. اين پروژه در سال ۱۳۹۴ به مرحله اجرايي رسيد.[۱۷۶][۱۷۷] را آهن برقي رودهن، آبعلي، لاريجان، آمل در كناره جاده هراز در حال ساخت است. با اين خط مترو ميتوان مسير تهران به آمل و بلعكس را در ۵۵ دقيقه طي نمود.[۱۷۸][۱۷۹]
اتوبوس و تاكسي
سازمان مديريت و نظارت بر تاكسيراني آمل يكي از سازمانها فعال است كه در تمامي خيابانهاي آمل دو ايستگاه ويژه در نظر گرفته است و همچنين نه ايستگاه اتوبوس بين شهري آمل در نظر گرفته شدهاست كه نقاط مختلف شهر را به يكديگر متصل مينمايد. در شهر آمل سه هزار تاكسي فعال وجود دارد.[۱۸۰]
راهها
جاده هراز
جاده هراز به عنوان ورودي شهر آمل و يكي از دو وروديهاي اصلي به شمال ايران است. اين جاده از درهٔ رود هراز ميگذرد و نزديكترين راه اصلي به قله دماوند است. اين جاده يكي از زيباترين و تاريخيترين جادههاي موجود است كه به انتخاب مردم ايران در سال ۱۳۸۹ به عنوان زيباترين جاده ايران انتخاب شدهاست، همچنين اين جاده تاريخ منطقه عظيم البرز و لاريجان، آمل و بخشي از ايران را بيان ميكند. برآورد صورت گرفته اين است كه فقط در ايام نوروز، اين جاده ميزبان ۵ ميليون مسافر است. حجم زياد تردد در كنار ظرفيت كم جاده گاهي موجب به وجود آمدن ترافيكهاي بسيار طولاني ميشود. اين جاده داراي جاذبههاي گردشگري زيادي نيز ميباشد. جاده بينالمللي هراز يكي از چهار محور ارتباطي شهر تهران به شمال ايران است.[۱۸۱] در سال ۱۳۸۹ فقط در ايام نوروز نزديك به ۴ ميليون نفر، يعني حدود ۳۰٪ از مسافران نوروزي استان مازندران، از طريق اين جاده وارد استان شدهاند.[۱۸۲] استقبال تردد كنندگان از اين جاده باعث شدهاست تا در برخي از روزهاي سال، ترافيك ۱۷۰ كيلومتري در اين جاده شكل بگيرد.[۱۸۳][۱۸۴][۱۸۵] بر اساس طرح مصوبه مجلس و دولت تا پايان سال ۱۳۸۹ حدود نيمي از مسير اين جاده چهاربانده شد[۱۸۶] و قرار است است اين جاده تا پايان سال ۱۳۹۶ به طور كامل چهاربانده شود.[۱۸۷][۱۸۸]
ديگر جادهها
به غير از جاده هراز جاده آمل به بابل به طول چهل كيلومتر، جاده آمل به محمودآباد به طول هجده كيلومتر، جاده آمل به فريدونكنار به طول سي و پنج كيلومتر و جاده آمل به چمستان به طول بيست و پنج كيلومتر راههاي مواصلاتي اطراف آمل هستند.[۱۸۹]
خيابان و بلوار
خيابان امام رضا
خيابان هراز
خيابان طالب آملي
خيابان نور
خيابان مهديه
خيابان جرير طبري
خيابان مصطفي خميني
خيابان انقلاب
خيابان آيت الله طالقاني
خيابان جانبازان
خيابان لاله
خيابان فرهنگ
خيابان هروي
خيابان آيت الله مدرس
خيابان امين طبرسي
خيابان شهيد بهشتي
خيابان بسيج
خيابان ولايت
خيابان پاسداران
خيابان آزادگان
خيابان شهيد مطهري
خيابان منفرد نياكي
نماي خيابان هراز (فصل زمستان)
ميدان ۱۷ شهريور ورودي خيابان هراز
خيابان مدرس ورودي آمل از سمت تهران
خيابان طالب آملي از داخل خودرو
فاصلهٔ آمل با شهرهاي ديگر
نام شهر فاصله (كيلومتر)
ساري ۶۹
تهران ۱۸۹
رامسر ۱۸۱
مشهد ۸۱۱
آستارا ۴۷۷
كرمان ۱۱۵۸
اهواز ۱۰۰۱
ورزش
واليبال و كشتي به عنوان ورزش اول شهر آمل به حساب ميآيند. فوتبال، بوكس، فوتسال و ورزشهاي رزمي ديگر نيز به عنوان ورزشهاي رايج در شهر آمل به شمار ميآيند. آمل داراي چند تيم ليگ برتر در ليگهاي مختلف از جمله واليبال است. باشگاه واليبال كاله مازندران تا به حال دو دوره به عنوان قهرمان ليگ برتر واليبال ايران و يك دوره به عنوان قهرمان جام باشگاههاي آسيا در سال ۲۰۱۳ رسيده است.[۱۹۰] تيم واليبال كاله جزو تيمهاي پرطرفدار قاره آسيا محسوب ميشود. مجموعه باشگاه ورزشي كاله داراي چندين تيم ديگر از جمله تيم واليبال كاله جوان و تيم بسكتبال كاله است.[۱۹۱] در كشتي نيز از دير باز آمل داراي كشتي گيران متعددي در سطح ملي بوده است. قاسم رضايي يكي از اعضاي ايران در بازيهاي المپيك تابستاني ۲۰۱۲ توانست مدال طلا المپيك را به دست آورد.[۱۹۲] به غير از اين چهار رشته تقريباً تمامي رشتههاي ورزشي در آمل فعال است.
ورزشگاهها
مجموعه مرعش، سالن پيامبر اعظم و نشاط، مجموعه ورزشي آدمرس، ورزشگاه چمران، ورزشگاه و سالن شهيد حسن نژاده، ورزشگاه چهل شهيد، پارك و سالن بانوان غدير، سالن حجاب، سالنهاي بيليارد و بولينگ و پيست اسكيت از جمله سالنها و ورزشگاههاي آمل محسوب ميشوند. ورزشگاه ده هزار نفري كاله نيز به عنوان بزرگترين سالن ورزشي ايران با امكانات مختلف در حال تأسيس است.[۱۹۳][۱۹۴]
ميزباني
مسابقات بسكتبال قهرماني جوانان غرب آسيا
مسابقات هندبال قهرماني باشگاههاي آسيا
مسابقات فوتسال قهرماني غرب آسيا
مسابقات اسنوكر قهرماني آسيا
رسانهها
نشريهها
از دوران اوليه مطبوعاتي تا كنون نشريات و روزنامههاي بسياري در آمل به چاپ رسيدهاست كه از زمان مشروطه قوت بسزايي گرفت. از نشريات آمل در طول تاريخ ميتوان به رساله كبير، هفته نامه مازندران، لسان ملّت، لاريجان، امواج خزر، شمشير ملت، فر آزاد، الآمل، از خزر تا، اميد مازندران، خورشيد طبرستان، سراي اميد، آمل شهر اولينها، پيام آمل، هفته نامه صبح آمل و پيك شمال اشاره كرد.[۱۹۵]
امكانات
در شهر آمل امكانات مختلفي همچون رستوران، بانك، پست بانك، بيمارستان، فروشگاههاي زنجيرهاي، سالنهاي نمايش مركز خريد و سيتي سنتر وجود دارد.
بيمارستانها
بيمارستان تخصصي و فوق تخصصي شمال
بيمارستان امام خميني
بيمارستان امام رضا
بيمارستان نيكان
بيمارستان پيمان
بيمارستان امام علي
بيمارستان البرز
بيمارستان هفدهم شهريور
بيمارستان پلي كلينيك تأمين اجتماعي
مركز خريد
سيتي سنتر اكسين شمال
سيتي سنتر قائم
رهآوردها
غذاهاي سنتي
خورشت آلو، شامي، اسفناج پته، آغوز مسما، مرغ شكم پر، اردك شكم پر، ماهي شكم پر، ترشه كباب، آلو اناردون، بادمجان كباب، خورشت ناردون، آش دوغ، آش ترش، كئي انار، ترشي تره و قليه از جمله غذاهاي محلي و سنتي آمل ميباشند.[۱۹۶]
شيريني و ترشيها
انواع شيريني، مرباجات و ترشيها مانند آب دندان، اغوزكنا، كماج، ساق عروس، نان كوهي، پيس گندله، پشت زيك، رشته به رشته، قطاب محلي، حلوا محلي، بادمجان ترشي، رب انار، نازخاتون، سير ترشي، هفت بيجار، ترشي يارمسي، دلال، مرباي به، مرباي آلبالو، مرباي سيب، مرباي پرتقال، مرباي انجير، مرباي بهار نارنج، مرباي تمشك و مرباي بالنگ از رهآوردهاي آمل در اين بخش هستند.[۱۹۶]
صنايع دستي
معرق، منبت كاري، سفال، گليم، گل، لاك تراشي، نمد مالي، حصير بافي، جاجيم بافي، ابريشم بافي، جوراب بافي و محصولات آهني از جمله رهآوردهاي آمل در بخش صنايع دستي هستند.[۱۹۷]
محصولات
در بخش محصولات نيز برنج طارم آمل يكي از مرغوبترين و بنامترين محصولات كشاورزي كشور است. گردو، سيب، گيلاس، آلبالو، هلو، عسل، پرتغال، نارنگي، تمشك، كيوي، روغن كلزا، فرش و سبزي نيز از ديگر محصولات و رهآوردهاي اين شهر ميباشد.[۱۹۸]
برنج خام
انواع شيريني محلي
مركبات
گليم
گمرك و بندرگاه
آمل در زمان قديم بندرگاه بزرگي بوده است كه اين بندرگاه تجارتگاه عظيم شمال ايران بود، در گذشت زمان اين بندر تبديل به شهر محمودآباد شد. گمرك فعلي و مركزي آمل در شهر قرار دارد و صادرات محصولات آمل در مرزهاي آبي و زميني و هوايي در شهرهاي ديگر زير نظر آمل انجام ميشود.[۱۹۹][۲۰۰][۲۰۱]
حوادث و وقايع
واقعه آمل
تنديس ميدان هزار سنگر
واقعه سال ۱۳۶۰ شهر آمل كه در منابع رسمي نظام جمهوري اسلامي و رسانههاي داخلي، همچنين با عنوان حماسه مردم آمل يا حماسه اسلامي مردم آمل، از آن ياد شده[۲۰۲] و در منابع برخي گروههاي اپوزيسيون جمهوري اسلامي به اختصار قيام آمل ناميده ميشود، به مبارزه مسلحانه حدود صد نفر از گروهي ماركسيست-لنينيست-مائوئيست به نام اتحاديه كمونيستهاي ايران سربداران عليه نظام جمهوري اسلامي ايران در شهر و جنگلهاي اطراف شهر آمل اشاره دارد. اين مبارزه پس از ساعتها درگيري سرانجام در تاريخ ۶ بهمن با تمركز قواي نيروهاي سپاه پاسداران، پليس و بسيجيان و مردم با سركوبي آن پايان يافت.[۲۰۳] منابع نيروهاي مردمي[۲۰۴] در اين درگيريها و خنثي نمودن آن نقشي فزاينده داشتهاند.[۲۰۵] و حكومت براي سركوبي از انبوه نيروهاي مسلح بهره جستهاست.[۲۰۶] حماسه مردم آمل يا حماسه اسلامي مردم آمل اصطلاحي است كه رسانههاي داخلي ايران[۲۰۷][۲۰۸][۲۰۹] و مقامات جمهوري اسلامي ايران، به دليل آنچه مقاومت مردم[۲۱۰] اين شهر در مقابل سربداران در واقعه آمل در ۶ بهمن سال ۱۳۶۰ ناميدهاند به كار ميبرند.[۲۱۱][۲۱۲][۲۱۳] اين روز در تقويم رسمي ايران نيز با نام «حماسه مردم آمل» به ثبت رسيده است.[۲۱۴][۲۱۵][۲۱۶]
وقايع تلخ تاريخي
شهر آمل از حوادث تلخ روزگار بي بهره نبوده و نشيب و فراز جهان را اعم از عوامل سياسي و طبيعي بسيار ديده است دربارهٔ شهرت آن هم مورخان اسلامي و غير اسلامي بسيار مينوشتهاند كه آمل از جمله آسيب پذيرترين شهرها بوده كه دو بار به كلي به زير آب رفت و چندين بار بر اثر تهاجمات و زلزله به ويران تبديل شد و دوباره شهري جديد بر روي آن نهاده شد. چندين بار در سالهاي ۱۳۲۹ و ۱۲۰۸ بر اثر آتشسوزي آمل به كلي سوخت شد و بعد ار پيگيريهاي حكام و خانهاي محلي و هم دردي حاكمان جهان آمل دوباره مرمت شد.[۲۱۷][۲۱۸]
ازجمله حوادثي كه منجر به كشتار و ويراني در شهر آمل گرديد كي توان به حادثههاي زير اشاره كرد:
در نمارستاق آب دريا وك با دريوك در تنگه كوه طغيان كرد و كوه را پاره كرد كه بر اثر شكستن سد طبيعي درياوك نمارستاق سيلي مهيب ايجاد شد كه شهر آمل و روستاهاي اطراف آن ويران و در زير رسوبات منهدم گرديد. در قسمت شرقي شهر، زمين نسبتاَ مسطحي ديده ميشود كه سابقاَ ساختمانهاي زيادي داشته و اگر زير خاك را كاوش كنند آثار خانههايي كه رسوبات رودخانه انباشته شده به خوبي مشاهده ميشود. بعضي اين سيلاب را در سال ۱۰۸ هجري ميدانند.
آتشسوزي بزرگي كه در دوره جديد در شهر آمل اتفاق افتاد كه باعث خرابي زياد و ويراني شديد شهر گرديد. اين آتشسوزي و حريق در سال ۱۳۳۵ هجري قمري شد كه ابتدا از نزديك تكيه نياكيهاي شروع شد و بر اثر وزش تند باد همه شهر را فرا گرفته و به رودخانه هراز رسيد و بر اثر سرايت آتش به مغازه باروت و معمات و اسلحه فروشي، آن مغازه منفجر گرديد و آتش مهيب به آن طرف رودخانه افتاد و بعد بواسطه شدت باد تمامي شهر آمل در گرداب آشت فرورفت. تجارتخانه تومانيانس كمك هزينهاي براي بازسازي شهر فرستاد.
معروف است كه اين حريق در فروردين ماه، هنگامي كه ساكنين شهر مشغول خوشگذراني و برگزار كردن مراسم نوروز بودند واقع شد و بخش اعظم شهر به تل خاكستري تبديل گرديد.
بروز بيماري خطرناك طاعون كه در سال ۱۱۹۸ هجري رخ داد شهروندان بيشمار را نابود گرداند و شهر به ويرانه تبديل گشت.
در سال ۱۲۶۹ هجري بيماري و با در آمل به جان مردم افتاد و عدهاي از مردم را از بين برد و دستخوش فنا نمود.
در سال ۱۳۳۶ هجري شمسي بيماري خطرناكي به نام بيماري مشمشمه به آمل حمله كرد كه افراد زيادي از شهروندان نابود شدند.
حمله چنگيز خان مغول و فرزندانش به تبرستان كه طي آن شهرهاي زيادي از جمله آمل ويران گريد ولي دوباره و به سرعت بازسازي شد.
حمله امير مسعود به شهر آمل و جنگ با علويان كه اين سلسله را منقرض كردند و مازندران و آمل را ضميمه قلمرو حكومت خود نمودند.
حمله سامانيان با اسپهبدان آمل و رويان كه ويراني و كشتار بيشمار در پي داشت. در اين جنگها شهر و روستا بكلي ويران نشدند، زيرا ساكنين شهر كه معدودي باقيماندند دوباره شهر را آباد و به سرعت بازسازي كردند و كشاورزي و بازار را رونق دادند.
حمله آقا محمد خان قاجار به لاريجان و شهر آمل كه چندين ماه به طول انجاميد و سرانجام با حمله آقا محمد خان قاجار و حمله محمد قلي خان مردم لاريجان و آمل را كشتند و شهر را ويران كردند.
در سال ۹۷۹ سيلاب هراز رود شهر آمل و روستاهاي اطراف آن را ويران كرد و هزاران نفر را كشت.
حمله تيمور لنگ و روميان به آمل كه باعث نابودي كل آم از جمله چهار دژ كناري شهر شد.
اين شهر در طول تاريخ بارها مورد تهاجم اقوام گوناگون قرار گرفته كه آخرين حمله از سوي قوم مشايي (از بازماندگان و نوادگان چنگيز مغول) در سال ۱۰۰۵ ه. ق صورت پذيرفته و در جنگ سياه بيشه اين قوم شكست سختي از اقوام بومي ساكن آمل خورده و فرمانده آنها به نام نوشين به دست مازيار به هلاكت رسيده و قوم مشايي به محلي در دامنه دماوند با نام فعلي مشا تبعيد گشتند.
در ۴۲۶ شهر آمل مورد حملهٔ سلطان مسعود غزنوي قرار گرفت و خرابي زيادي بر آن وارد آمد و بهشت آمل به ويرانهاي بدل شد و در ۶۰۲ در آمل علاءالدين محمد خوارزمشاه خطبه خواند و از آن پس خراج آنجا را به خوارزم فرستاد. اين وضع تا حملهٔ مغول در ۶۱۶ ادامه داشت. سلطان محمد خوارزمشاه در روزگار دربهدري، زماني به آمل پناه برد. به هنگام يورش مغولان، آمل مورد حمله قرار گرفت و بيش از ديگر شهرهاي اين ناحيه صدمه ديد ولي در عهد ايلخانيان آمل دوباره آباد شد، به گونهاي كه شهر ۷۰ مدرسه داشت.[۲۱۹][۲۲۰]
تيمور لنگ پس از گشودن قلعهٔ ماهانه سر، به قتلعام اهالي آمل و ساري و ديگر نقاط مازندران پرداخت.[۲۲۱]
شهرهاي خواهر
نوشتار اصلي: فهرست شهرهاي داراي خواهرخوانده در ايران
مسجد پادشاهي در لاهور؛ شهر لاهور از خواهرخواندههاي آمل ميباشد.
پل كان تو؛ شهر كان تو از خواهرخواندههاي آمل ميباشد.
آمل با دو شهر و يك منطقه از كشورهاي ويتنام، پاكستان و ايتاليا داراي پيوند خواهرخواندگي است.
نام كشور شهر خواهرخوانده
پاكستان پاكستان لاهور[۲۲۲]
ويتنام ويتنام كان تو[۲۲۳]
پانويس و منابع
DARYOUSH KARGAR. «دانشنامه ايرانيكا (برخط)» (انگليسي) (مقاله). ۲۰۰۶. بازبينيشده در ۲۲ مه ۲۰۱۱ ميلادي. «Nišāpur, the city known also as Irānšahr (Moqaddasi, pp. 299-300; Ebn Faqih, p. 321)»
شركت مخابرات مازندران
«بيوگرافي احمد امير سليماني-شهردار آمل». شهرداري آمل.
۶۸ درصد صادرات مازندران متعلق به آمل است
قلب صنعت مازندران
جشن خرمن در پايتخت برنج ايران، شهرستان آمل
مهاجرت آريائيها به ايران و تأثيرات سياسي - فرهنگي آن
شهر تاريخ و فلسفه در انتظار گردشگران / آمل شهر عمارتهاي قجري و مناطق جنگلي بكر
درباره شهر آمل
شهري به نام نخستين پايتخت علويان و مركز اشكانيان
آمل، شهري كه بام ايران را بر سر دارد
آمل شهر هزار سنگر
آمل، اولين مركز حكومت دين شيعه
دربارهٔ شهر آمل
آمل با صدها جاذبه گردشگري دروازه ورود مسافران به شمال
آمل بي مرگ است
سكههاي ساساني
معرفي اقوام باستاني كناره درياي مازندران
اردشير از آمل ميگويد
نام شهر آمل به چه معناست
قدمت نام آمل
تاريخ طبرستان (التدوين في احوال جبال شروين) - تالف: محمدحسنخاناعتمادالسلطنه - مقدمه، تحشيه و تعليقات: ميترا مهرآبادي - انتشارات دنياي كتاب - چاپ اول: ۱۳۷۳
تكرار ۱۶ باره نام آمل در شاهنامه
و شاهنامه، فريدون
در وصف خزان و مدح سلطان مسعود غزنوي
آرش كمانگير قهرمان افسانهاي صلح در ايران
شعر نو، طالب آملي
تاريخچه شهر آمل
رفتن رامين به گوراب و ديدن گل و عاشق شدن بر وي
شمارهٔ ۹ - در بعضي از فتوحات شاهزاده شجاعالسلطنه گويد
غزل شمارهٔ ۲۵۰۴ طائب تبريزي
غزل شمارهٔ ۱۳ خاقاني
جمعيت و موقعيت آمل
موقعيت و جغرافياي استان مازندران
آمل، مركز دائرة المعارف بزرگ اسلامي
(بارتولد ۲۳۳–۲۳۴) تاريخ باستان
(حكيميان، ۱۷)
(خواندمير، ۲/۴۰۴)
(رابينو، ۵۸).
(ابن اسفنديار، ۱۸۱).
(زرينكوب، ۵۴۶)
(اقبال، ۴۰).
(رابينو، ۷۰).
(بارتولد، ۲۴۳).
(كرزن، ۲/۶۰۹؛ محبوبي اردكاني، ۴۱).
(فرهنگ جغرافيايي ايران، ۳/۲۵
(كرزن، ۱/۵۰۲–۵۰۳؛ بارتولد، ۲۴۳–۲۴۴).
تاريخچه شهر آمل، شورا نيوز
آمل، جمهوري اسلامي ايران
آمل - اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان مازندران
آمل در يك نگاه، روزنامه قانون
جستاري چند در فرهنگ ايران، ۸۵
تاريخ ايران كمبريج، ۵۳۰
جغرافياي تاريخي مازندران، آمل
تاريخچهاي از كهن شهر آمل
خاستگاه و پيشينه آمل در دوره ساسانيان
مرجع شهرهاي ايران، آمل
معرفي شهر و پيشينه
نام "شهر آمل" به چه معناست؟/ از ريشه در افسانهها تا رونقي بي بديل در عهد كهن
روزگار علويان طبرستان
امير حسن بن زيد علوي
علويان طبرستان
بنيانگذار سلسله علويان طبرستان
فرهنگ فارسي دكتر معين
آمل نخستين سرزمين تشكيل حكومت علويان
علويان طبرستان، حدود ۲۵۰ تا ۳۱۶ هجري قمري
مير قوام الدين مرعشي معروف به مير بزرگ
مرعشيان، سربداران مازندران
درباره آمل
آمل در يك نگاه
آمل به چه معناست
كتاب صوره الارض، صفحهٔ ۲۷
جغرافياي تاريخي آمل صفحه ۱۸ و ۱۹
كتاب جغرافياي تاريخي آمل، صفحهٔ ۳۳
سير تحول شهر در دوران معاصر
سفرنامه هنوي به ايران، سازمان ميراث فرهنگي
وصيتنامة سياسي ـ الهي امام خميني
بايد از مردم آمل تشكر كنيم
گزارش حريم محوطه تاريخي آمل
آمل منطقهاي سرشار از آثارباستاني و از كانونهاي نخستين ذوب آهن
كاوش در تاريخ گمشده آمل
نخستين فصل كاوش وجود معماري عصر مفرغ در آمل
كاوشهاي باستانشناسي در تپه تاريخي قلعه كش آمل
انسان پارينه سنگي فوقاني ۳۵هزار سال پيش در آمل ابزار سنگها را ميساخته است
دومين فصل كاوش در محوطه تاريخي گرم رود بليران آمل
روستايي به قدمت ۳۶ هزار سال
درمورد پوشش گياهي آمل
پژوهش و عمران ۱، ۱۳۷۸، ص ۷۴
(كسمائي، ۱۳۷۲، ص ۱۵۷)
منابع آب استان مازندران
وضع هواي آمل، ايستگاه هواشناسي
(پژوهش و عمران ۱، ۱۳۷۸، ص ۷۳)
قرار گرفتن شهرستان آمل روي ۳ گسل زلزله
آماردها در آمل
نژاد و تيره در استان مازندران
تحقيقات و آزمايشها آلمانيها بر روي نژاد مردمان شمال ايران
زبان و گويش مردم مازندران
گردشگري- قوم و طوايف شهر آمل
گزارش از مراسم طايفههاي آمل
دين مردم آمل
گاه شمار مازندراني
جشن تيرگان، يادآور حماسۀ آرش كمانگير
جشن تيرگان در مازندران
نگاهي گذرا به سنت ورف چال در مازندران/زن سالاري يك روزه در اسك وش
مارمه ، آيين سنتي نو شدن ماه در مازندران
پيرعلم و نخلگرداني؛ آيينهاي ۳۰۰ ساله روستاييان مازندران
نگاهي به آيينهاي محرم در مازندران
آئين نوروزخواني در مازندران
نگاهي به برخي رسمهاي نوروزي در مازندران
آشنايي با كشتي لوچو - مازندران
مازندران ميزبان جشنواره تئاتر فجر شد
جشنواره بينالمللي تئاتر فجر در آمل آغاز شد
جشن تيرگان و همايش روز ملي دماوند در آمل
ثبت حماسه ۶ بهمن آمل در تقويم ملي
مشاهير و بزرگان آمل
جاذبههاي گردشگري مازندران
درباره آمل، دانشگاه شمال
جاذبههاي گردشگري آمل
مكانهاي ديدني و جاذبههاي گردشگري آمل
راهنماي مسافرت، ديدنيها و مراكز تفريحي آمل
آشنايي با جاذبههاي گردشگري آمل، مازندران
«دانشنامهٔ تاريخ معماري ايرانشهر». سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ايران. بازبينيشده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
واقعيتهايي از سرمايهگذاري خارجيها در گردشگري ايران
ديدار سرمايه گذاران تركيه با اعضاي شوراي اسلامي شهر آمل
فرمانداري ويژه آمل در هيئت دولت تصويب شد
تاريخچه شهرداري آمل
پارك جنگلي هلومسر
پارك جنگلي هراز
پايگاه خبري تحليلي اعتدال
خبرگزاري مجلس شوراي اسلامي
«پس از ۳۰ سال از آغاز طرح هتل شهر آمل آماده پذيرايي از مسافران شد». خبرگزاري فارس، ۴ خرداد ۱۳۹۲. بازبينيشده در ۰۴ دسامبر ۲۰۱۳.
«بهرهبرداري از تنها هتل شهر آمل». باشگاه خبرنگاران جوان. بازبينيشده در ۰۴ دسامبر ۲۰۱۳.
بيمارستان امام رضا آمل
افتتاح بيمارستان ۲۱۷ تخت خوابي امام خميني
افتتاح بيمارستان شمال
سينما آرش آمل قبل از انقلاب + تاريخچه و تصاوير
سكوت در سينما بهمن، صندليها را هم به حرف آورد
آمل صاحب خانه تئاتر شهر شد
بازار قديمي آمل
بازار قديم آمل - شبكه بازار
بازار محلي آمل
مراكز خريد آمل
بازديد بيش از هزار و ۳۰۰ مسافر نوروزي از موزه تاريخ و شهداي آمل
موزه تاريخ شهرآمل، مقصد فرهنگ دوستان نوروزي به كهنترين شهر مازندران
معرفي موزه تاريخ و موزه شهداي آمل
نمايشگاه تخصصي آمل
انتقال كاشيهاي مقبره سلطان شهاب سهروردي از انگلستان به آمل
فهرست كتابخانههاي عمومي آمل
مدارس نظاميه، دانشنامه آريانيكا، تاريخ، فرهنگ و تمدن مردم ايران
آمل مركز فوق تخصصي پژوهشكده انستيتوپاستور شمال
«آمل» قطب زيست فناوري كشور شد
اولين مركز اصلاح نژاد گاوهاي سيمينتال كشور در آمل
همزمان با ۳ كشور اروپايي / رونمايي از دومين شبكه جهاني پژوهشهاي علمي ايران در آمل
آغاز بهرهبرداري از ساختمان جديد مركز رشد پارك علم و فناوري مازندران در شهرستان آمل با حضور معاون وزيرعلوم
توسعه فناوريهاي مرتبط با گياهان دارويي در دانشگاه آمل
۴۶ درصد صنعت مازندران در آمل است
قلب صنعت مازندران در انتظار احيا
آمل به قطب برتر صادرات مواد صنعتي و معدني مازندران تبديل شد
۲۳۷ واحدي توليدي در شهرك صنعتي آمل فعال هستند
شركتهاي شهرك صنعتي
۹۸ درصد شركتهاي مستقر در شهرك صنعتي امامزاده عبدالله آمل بومي هستند
تاريخچه شهرك صنعتي بابكان
تاريخچه كاله
اولين همايش ملي تكنولوژيهاي نوين در علوم و صنايع غذايي و گردشگري
شناخت مازنداران
گشايش دروازههاي اروپا به روي مازندران
ثبت آمل به عنوان پايتخت برنج ايران
معماري شهري و گسترش شهر آمل
محلات تاريخي آمل
آمل خاستگاه آمارد
خاطرات لونجي، ۱۳۷۱
بررسي و مطالعه برج - مقبرههاي قرن ۸ و ۹ هجري قمري در مازندران
گسترش اوليه شهري آمل
بالگرد امداد و نجات ، آماده پرواز + تصاوير
بزرگترين پايانه مسافربري شمال در آمل بهرهبرداري شد
عمليات-اجرايي-قطعه-اول-مترو-آمل-تهران آغاز عمليات اجرايي قطعه اول مترو آمل - تهران
آغاز عمليات احداث متروي تهران – شمال
راه اندازي متروي آمل - تهران با اعتبار ۷۵۳ ميليارد توماني - روزنامه مردم سالاري
آغاز فعاليت پروژه راهآهن برقي آمل-تهران - فارس نيوز ۲۲ مهر ۱۳۸۴
تعداد تاكسيهاي فعال آمل
«توسعه جاده هراز به قرارگاه خاتمالانبياء سپرده شد». بيبيسي فارسي، ۲۹ مرداد ۱۳۸۹. بازبينيشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۱.
«۳۰ درصد مسافران نوروزي از طريق محور هراز وارد مازندران ميشوند». استانداري مازندران، ۱۸ اسفند ۱۳۸۹. بازبينيشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۱.
«ترافيك ۱۷۰ كيلومتري در جاده هراز». جام جم آنلاين، ۸ مرداد ۱۳۸۹. بازبينيشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۱.
الف، آشنايي با جاده هراز
همشهري، جاده هراز مازندران
«۵۰ درصد جاده هراز تعريض و چهار بانده شد». آفتاب، ۹ دي ۱۳۸۹. بازبينيشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۱.
«بهبهاني: جاده هراز چهار بانده ميشود». جام جم آنلاين، ۹ آذر ۱۳۸۹. بازبينيشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۱.
«توسعه جاده هراز به قرارگاه خاتمالانبياء سپرده شد». بيبيسي فارسي، ۲۹ مرداد ۱۳۸۹. بازبينيشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۱.
نقشه و راههاي آمل
كاله قهرمان آسيا شد
كاله قهرمان ليگ برتر شد
سايت كميته ملي المپيك جمهوري اسلامي ايران - قاسم رضايي
سالن ده هزار نفري باشگاه كاله مازندران
نصرالله سجادي ورزشگاه كاله را ديد
پيشينه ي مطبوعات در مازندران
آشنايي با غذاها و شيرينيهاي سنتي و محلي استان مازندران
صنايع دستي آمل، سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري
محصولات شهرهاي استان مازندران
گمرك واردات در آمل راهاندازي ميشود
شعبه گمرك مازندران آماده بهرهبرداري شد
معرفي بندرگاه محمودآباد
حماسه مردم آمل در برابر اتحاديه كمونيستهاي داخلي؛ ۶ بهمن ۱۳۶۰ در تثبيت انقلاب نقشي انكار ناشدني دارد (خبرگزاري دانشجويان ايران)؛ روزنامه كيهان
جنبش چپ در ايران معاصر، سپهر ذبيح، صفحه ۱۶۳، ۱۸۰ و ۱۸۲. ؛ مائوئيسم در ايران، وبگاه مائوئيسم بينالملل در دنياي در حال توسعه
شهر هزار سنگر، صفحهٔ ۵۸. ؛ مقاومت اسلامي مردم هزار سنگر آمل، صفحهٔ ۱۵۶
پرنده نوپرواز، صفحه ۱۱۲–۱۱۳و ۱۱۹
پرنده نوپرواز، صفحهٔ ۱۳۴
حماسه مردم آمل در برابر اتحاديه كمونيستهاي داخلي
۶ بهمن ۱۳۶۰ در تثبيت انقلاب نقشي انكار ناشدني دارد (خبرگزاري دانشجويان ايران)
روزنامه كيهان
ششم بهمن روز حماسه مردم آمل نامگذاري شد
كتاب حماسه اسلامي مردم آمل، پژوهشكده علوم دفاعي استراتژيك دانشگاه امام حسين، ۱۳۴۷.
كتاب حماسه مردم آمل، ستاد مركزي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، بهمن ۱۳۶۱.
كتابشناسي حماسه مردم آمل
ششم بهمن به عنوان روز «حماسه مردم آمل» وارد تقويم رسمي كشور شد
ثبت ششم بهمنماه به عنوان روز حماسه مردم آمل، روزنامه اطلاعات
ششم بهمن روز حماسه مردم آمل نامگذاري شد (روزنامه قدس)
حادثههاي تلخ در تاريخ شهر آمل
نقش موقوفات در پايداري زندگي اجتماعي آمل پس از آتشسوزي سال ۱۳۳۵ قمري در بازار آمل
كتاب رابينو، صفحه ۶۰، حمله به طبرستان
سلطان مسعود تعطيلاتش را چگونه ميگذراند
حمله تيمور لنگ به ايران
آمل و لاهور با طالب آملي
كانتو ويتنام و آمل خواهر خوانده شدند
برچسب: ،