اماكن توريستي ايران و شهرهاي توريستي

    چهارشنبه‌سوري

مراسمي است كه در اهواز نيز مانند بيشتر نقاط ايران در آخرين سه‌شنبه شب سال برگزار مي‌شود. اين مراسم معمولاً با حوادثي نظير آتش‌سوزي و آسيب‌ديدگي‌هاي جسمي نيز همراه‌است.[۱۴۸] اين مراسم بيش‌تر در زيتون كارمندي و كارگري، كيانپارس, شهرك نفت و طالقاني، شركت‌كنندگان بيشتري دارد و بهمين خاطر معمولاً در مسيرهاي منتهي به اين نواحي محدوديت‌هاي ترافيكي چند ساعته درنظر گرفته مي‌شود.[۱۴۹] از ديگر آئين‌هاي چهارشنبه سوري كه در اهواز اجرا مي‌شود مراسم قاشق‌زني مي‌باشد كه بيشتر كودكان به آن مي‌پردازند.[۱۵۰][۱۵۱][۱۵۲]
رسوم مندائيان

مندائيان يا صابئين پيروان يحيي و يكي از اقليت‌هاي مذهبي ايران هستند كه در خوزستان صبّي مي‌نامند و تعميد در آب جاري، همه ابعاد زندگي منداييان را دربرگرفته‌است. محل تمركز منداييان ايران در مجاورت رود كارون در استان خوزستان است.[۱۵۳]

    غسل تعميد

صابئين مندايي، هر يكشنبه در كنار رودخانه كارون غسل تعميد مي‌بينند. تعميد اصلي‌ترين منسك مندائيان است كه در زبان مندائي، «مصويا» گفته مي‌شود. تعميد فقط بايد توسط روحاني مندائي انجام شود. انجام تعميد به خودي خود در هر زماني مستحب است. فرد روحاني مندايي داخل آب مي‌رود و سپس فرد تعميد شونده در آب مي‌نشيند. اگر كودك باشد، همراه فرد ديگري داخل آب مي‌رود. ا خواندن «بوثه»اي ديگر آب روي سر فرد ريخته مي‌شود. سپس فرد از آب بيرون آمده، روي صندلي، كرسي يا تخته‌اي مي‌نشيند و روحاني بار ديگر از «گنزاربا» مي‌خواند. سپس فرد دعاي توبه يا حفاظت را مي‌خواند و نان و آب مقدس را مي‌خورد.[۱۵۴]

    ازدواج

مناسك ازدواج در صبح يكشنبه آغاز مي‌شود و عروس و داماد هر كدام دوبار توسط روحاني تعميد مي‌شوند. بعد از انجام تعميدها عروس و داماد از محل تعميد كه لب رودخانه‌است به محل اجراي مراسم ازدواج مي‌روند. مناسك عروسي مندايي مناسكي مشتمل بر عهد گرفتن از عروس و داماد، خوردن غذاي مشترك آئيني و رد و بدل كردن آئيني بعضي هدايا است.[۱۵۵]
رسوم زرتشتيان

در اهواز اقليت ديني زرتشتي همانند ساير زرتشتيان ايران، در جشن‌ها و مراسم مختلف گرد هم مي‌آيند و آداب و رسوم خود را برپا مي‌كنند.

    جشن سده

در روز دهم بهمن ماه هر سال زرتشتيان اهواز گرد هم مي‌آيند و با برافروختن آتش و خواندن سرود و نياش آيين جشن سده را به جا مي‌آورند.[۱۵۶]

    جشن فروردينگان

اين جشن در روز نوزده فروردين ماه براي يادبود درگذشتگان برپا مي‌شود و با پخت خوراك و نان از مهمانان جشن پذيرايي مي‌كنند.[۱۵۷]

    درگذشت اشو زرتشت

زرتشتيان اهواز در سالگرد درگذشت پيامبر خود اشوزرتشت گرد هم مي‌آيند و به نيايش و خيرات براي شادي روح درگذشتگان مي‌پردازند.[۱۵۸]

    ارديبهشتگان

ارديبهشتگان از جملهٔ جشنهاي دوازده‌گانهٔ سال ايران باستان بوده‌است و از شمار جشن‌هاي آتش است. زرتشتيان اهواز دوم ارديبهشت هر سال دور هم جمع مي‌شوند و آن را جشن مي‌گيرند.[۱۵۹]

    جشن گهنبار

گهنبار از با شكوه و مهم‌ترين جشن‌هاي مردمي زرتشتيان است كه هدف برجسته آن، باردادن يعني بخشش و داد و دهش و ايجاد همبستگي و همازوري و پي بردن زرتشتيان از وضع يكديگر در جامعه‌است. زرتشتيان در اين جشن‌ها به ستايش اهورامزدا و سپاسگزاري از او براي داده‌ها و آفريده‌هاي نيك اش مي‌پردازند.[۱۶۰]

    جشن مهرگان

مهرگان يكي از كهن ترين جشن‌هاي ايراني است كه همچون ساير نقاط اين در اهواز هم برگزار مي‌شود.[۱۶۱]
آثار تاريخي اهواز
سراي عجم
نوشتار اصلي: سراي عجم

سراي عجم بناي تاريخي كه در ر سال ۱۳۸۲ با شماره ۱۰۸۷۵ به ثبت ملي رسيد. اين بنا در گذشته هم به عنوان يكي از كاروانسراهاي شيخ خزعل بوده و هم بازار و در حال حاضر به عنوان انبار از آن استفاده مي‌شود. بناي سراي عجم از لحاظ معماري منحصربه‌فرد و بنايي يك طبقه‌است و داراي آجر چيني، ستون‌هاي حجاري شده، حجره‌هاي متعدد، سنگ‌فرش و در و پنجره چوبي است.[۱۶۲]
خانه دادرس
نوشتار اصلي: خانه دادرس

خانه دادرس بنايي بازمانده از دوره قاجاري است كه در سال ۱۳۸۲ به شماره ۹۷۶۴ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده‌است. اين بنا در مركز شهر اهواز در خيابان عبدالحميد ساخته شد.[۱۶۳] در خيابان عبدالحميد و مركز شهر اهواز خانه‌هاي متعددي از دوره‌هاي قاجاريه و پهلوي به جا مانده كه بخش ناچيزي از آن‌ها به ثبت رسيده‌است. سراي دادرس يكي از اين بناهاي تاريخي شهر اهواز است كه تاكنون فقط به ثبت رسيده و در نگهداري و مرمت آن كوتاهي شده‌است.[۱۶۴]
ساباط جنب خانه معين التجار
نوشتار اصلي: ساباط جنب خانه معين التجار

ساباط جنب خانه معين التجار مربوط به اوايل دوره قاجار است و در اهواز، قسمتي از بازار قديمي واقع شده و اين اثر در تاريخ ۸ دي ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۴۸ به‌عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده‌است.[۱۶۵]
معين التجار
نوشتار اصلي: معين التجار

بناي معين التجار مربوط به دوره قاجار است و در اهواز، خيابان ۲۴ متري، خيابان كاوه غربي، نبش اول واقع شده و اين اثر در تاريخ ۲۰ آبان ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۵۸ به‌عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده‌است.[۱۶۵]
منزل نفيسي

ساختمان نفيسي واقع در خيابان سلمان فارسي (نادري) روبه روي پاركينگ كارون بوده و به شماره ۳۴۹۴ در بيست و پنجم اسفند ماه ۱۳۷۹ ش به ثبت آثار ملي كشور رسيده‌است.[۱۶۶]
ميدان چهارشير

ميدان شهيد بندر (چهارشير) در سال ۱۳۳۸ ش احداث شده‌است و به شماره ۷۰۴۰ در دهم دي ماه ۱۳۸۱ ش به ثبت آثار ملي كشور رسيده‌است.[۱۶۷]
سد شادروان

در دوران باستان هفت سد بر روي رودخانهٔ كارون ساخته شده بود كه آخرين آن‌ها سد اهواز بود. بزرگ‌ترين و معروف‌ترين اين هفت سد، سد شوشتر بوده‌است.[۱۶۸]

سد اهواز داراي سه دريچه بود كه زمين‌هاي اطراف رودخانهٔ كارون به وسيلهٔ آن آبياري مي‌گرديد و در زمان بالا آمد آب دريچه‌هاي مزبور باز مي‌شد تا از خطر سيل جلوگيري شود. نوع معماري سد حاكي از اين است كه اين بنا متعلق به دورهٔ ساسانيان مي‌باشد.[۱۶۹]

تاريخ شكسته شدن سد مذكور دقيقاً ثبت نشده‌است، ولي احتمالاً در قرن پنجم يا ششم هجري قمري بوده‌است. زيرا تا قبل از تاريخ مذكور، سد اهواز هنوز سالم بوده‌است. به طوري كه مقدسي در قرن چهارم هجري قمري دربارهٔ آن مي‌نويسد: «اگر شادروان (سد) نبود اهواز نبود! چه در آن هنگام از آب‌هايش بهره‌برداري نمي‌شد. شادروان درهايي دارد كه هنگام افزايش آب آن‌ها را باز مي‌كنند و گر نه اهواز را غرق مي‌كند.»[۱۷۰]

در زماني كه سد هنوز تخريب نشده بود از آن به عنوان پل جهت عبور و مرور نيز استفاده مي‌شد.[۱۷۱] ابودُلَف تاريخ‌نگار سدهٔ چهارم هجري قمري جايگاه اين سد را روبه‌روي مسجد علي بن موسي الرضا گزارش كرده‌است.[۱۷۲]
دبيرستان شاپور

دبيرستان شاپور واقع در خيابان شريعتي، جنب كلوپ ورزشي بوده و به شماره ۳۶۱۰ در بيست و پنجم ۱۳۷۹ ش به ثبت آثار ملي رسيده‌است.[۱۶۷]
بيمارستان امام خميني (جندي شاپور دوران شاهنشاهي)

بيمارستان امام خميني اهواز در شرق رودخانه كارون، بين بلوار ساحلي و خيابان ۲۴ متري و در ضلع شمالي باغ معين واقع شده‌است. ساختمان بيمارستان مزبور متعلق به دوره پهلوي اول است كه به شماره ۷۰۴۱ در دهم دي ماه سال ۱۳۸۱ ش به ثبت آثار ملي كشور رسيده‌است.[۱۶۷]
هشت بنگله

منازل سازماني راه آهن (هشت بنگله) كه در دورهٔ پهلوي اول ساخته شده اشت در خيابان فلسطين روبروي فرمانداري قرار دارد وبه شماره ۲۵۷۵ در بيست و هفتم بهمن ماه سال ۱۳۷۸ شمسي به ثبت آثار ملي كشور رسيده‌است. معروفترين ساكن اين منطقه حاج يعقوب سبهاني رئيس قطار باري بوده‌است كه در دوران دفاع مقدس نقش بسزائي در جابه جائي مهمات و اسلحه؛ پيكر شهدا و اسراي عراقي. درسال ۱۳۸۶ دار فاني را به وداع گفت[۱۶۷]
منازل مسكوني راه آهن

منازل مزبور كه مربوط به دوره پهلوي اول مي‌باشد در غرب رودخانه كارون كنار پل نادري واقع شده وبه شماره ۲۵۸۷ در بيست و هفتم ماه سال ۱۳۸۷ شمسي به ثبت آثار ملي كشور رسيده‌است.[۱۷۳]
كارخانه ريسندگي و بافندگي

در سال ۱۳۰۹ شمسي در دوره پهلوي اول اولين كارخانه ريسندگي و بافندگي توسط چند نفر از تجار شهر به صورت شركت سهامي در انتهاي خيابان امام (ضلع شرقي) روبروي ساختمان فعلي جهاد كشاورزي استان احداث گرديد. كارخانه مزبور را از شركت آ. ا. گ (A.E.G) خريداري كرده بودند. قسمت اعظم ساختمان كارخانه ريسندگي طي سال‌هاي اخير توسط صاحبان آن تخريب و بخشي از زمين به فروش رسيد. باقي‌مانده بناي مذكور به شماره۲۹۱۳ در تاريخ بيستم آذرماه سال ۱۳۷۹ شمسي به ثبت آثار ملي كشور رسيده‌است. اما با كمال تاسف در مهرماه سال ۱۳۸۴ شمسي بقاياي آن تخريب گرديد.[۱۷۳]
دانشكده ادبيات
دانشكده ادبيات (سه‌گوش)

دانشكده ادبيات با مساحتي حدود سه هزار مترمربع در ساحل غربي رود كارون كنار پل نادري و ابتداي خيابان امام موسي صدر قرار دارد. بناي مذكور در سال ۱۳۱۳ شمسي احداث شده و قوس‌هاي دايره‌اي شكل ايوان آن و همچنين رواق‌هاي حيات مركزي حاكي از مشخصه‌هاي معماري دورهٔ پهلوي اول مي‌باشد. درابتدا بناي مذكور به عنوان ساختمان مركزي بانك ملي استان مورد استفاده قرار مي‌گرفت. سپس در اختيار دانشگاه جندي شاپور (شهيد چمران فعلي) قرار داده شد و تا كنون از آن به عنوان دانشكده ادبيات استفاده مي‌شود. دانشكده ادبيات (ساختمان سه گوش) به شماره ۲۴۹۷ در بيست و ششم آبان ماه سال ۱۳۷۸ شمسي به ثبت آثار ملي كشور رسيده‌است. معمار دانشكده ادبيات فردي آلماني به نام مهندس آندره گدار بوده‌است.[۱۷۴]
كوشك حميديه

كوشك حميديه واقع درشهر حميديه در اواخر دوره قاجار و اوايل دوره پهلوي ساخته شده‌است وبه شماره ۳۹۸۰ در پنجم تير ماه سال ۱۳۸۰ شمسي به ثبت آثار ملي كشور رسيده‌است.[۱۶۶]
دانشسراي مقدماتي

دانشسراي مقدماتي متعلق به دوره پهلوي اول بوده و در ضلع جنوبي باغ معين در انتهاي خيابان شهيد آهنگري (بختياري قبلي) واقع گرديده‌است. اين بنا با شماره ۲۶۰۵ در بيست و پنج اسفند ماه سال ۱۳۷۸ شمسي به ثبت آثار ملي كشور رسيده‌است.[۱۷۳]
سيلوي اهواز

نقش بناي سيلوي اهواز در سال ۱۳۱۵ طرح و ساختمان آن در سال ۱۳۱۷ و در سال ۱۳۱۹ با هزينه پانزده ميليون ريال به پايان رسيد. سيلوي اهواز با ظرفيت ۳۲۰۰ تن دومين سيلوي كشور بعد از سيلوي تهران بوده‌است. اين سيلو به سه راه آبي، شوسه وراه آهن دسترسي داشت.[۱۷۵]
منزل ماپار

منزل ماپار متعلق به دوره پهلوي اول بوده و در خيابان فردوسي بين شهيد جهانيان و كافي واقع شده‌است. اين بنا داراي زيرزميني ساخته شده از سنگ و دو حياط با دو حوض مي‌باشد. وجود تزئينات آجري و طاق نماها و در چوبي به كار گرفته شده در بنا جلوه‌اي به آن بخشيده‌است. منزل ماپار به شماره ۴۲۲۶ در بيستم شهريور ماه سال ۱۳۸۰ به ثبت آثار ملي ايران رسيده‌است.[۱۷۶]
نگارخانه

    پل سفيد اهواز در غروب

    نمايي از پل سفيد اهواز

    پل سفيد در شب

    نمايي از برج كيانپارس و پل سفيد

    بازسازي پل سفيد اهواز

    پل جزيره شهر اهواز

    نماي كناري پل جزيره اهواز

    جاده ساحلي اهواز در شب

    تصويري از جاده ساحلي شهر اهواز

    نمايي از پل هشتم شهر اهواز

    نمايي از پل هشتم شهر اهواز

    تصويري از پل هشتم اهواز

    تصوير پانوراما از پل هشتم شهر اهواز

    نمايي از غروب شهر اهواز

    تصويري از غروب زيباي شهر اهواز و كوچ پرندگان

    نمايي از سيلو اهواز

    نمايي از دانشگاه علوم انساني و ادبيات اهواز (دانشگاه سه گوش)

    نماي خيابان امانيه

    نماي بيروني هتل بين‌المللي پارس اهواز

    تصويري از ساختمان اداره امور شعب بانك ملي ايران در خوزستان

    تصويري از ميدان شهداء در اهواز

    تصوير پانوراما از برج كيانپارس اهواز

    اثر ملي بيمارستان امام خميني، ۲۰۱۱، اهواز

    اثر ملي بيمارستان امام خميني اهواز، ايران

    اثر ملي بيمارستان امام خميني اهواز

    فلافل

    انواع سالاد و ترشي در بازار فلافل اهواز

    سمبوسه

منابع

«نتايج سرشماري سال ۱۳۹۰». معاونت برنامه ريزي استانداري خراسان جنوبي (به نقل از مركز آمار ايران)، ۱۹ ارديبهشت ۱۳۹۲. بازبيني‌شده در ۱۹ ارديبهشت ۱۳۹۲.
«ويژگي‌هاي طبيعي شهر اهواز». شهرداري اهواز. بازبيني‌شده در ۱۹ مارچ ۲۰۱۱.
«معرفي شهر اهواز». شركت آب و فاضلاب اهواز. بازبيني‌شده در ۱۹ مارچ ۲۰۱۱.
پايگاه اينترنتي مركز آمار ايران
سايت وزارت مسكن و شهرسازي
Bosworth, “AHVĀZ”, Iranica, 1:‎ 688–691.
Lockhart, “AL-AHWĀZ”, EI, 1:‎ 305.
The empire of the Mahdi, Part 1, Volume 26 , page 5, Heinz Halm, Michael Bonner, Translated by Michael Bonner, Publisher: BRILL, 1996, ISBN 90-04-10056-3, 9789004100565و Length 452 pages
«اهواز» - بخش اول: نام‌گذاري و تاريخ, دائرةالمعارف بزرگ اسلامي
The new encyclopaedia Britannica, Volume 1 Encyclopaedia Britannica, inc, ISBN 0-85229-605-3, 9780852296059 Edition 15 Publisher Encyclopaedia Britannica, 1995 ISBN 0852296053, 9780852296059و Page 169
The Tribes of Western Iran V. Minorsky The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland Vol. 75, No. 1/2 (1945), pp. 73-80 (article consists of 11 pages) Published by: Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland Stable URL: http://www.jstor.org/stable/2844282
Arabistan or Khuzistan" Svat Soucekو Iranian Studies Vol. 17, No. 2/3 (Spring - Summer, 1984), pp. 195-213 (article consists of 19 pages) Published by: Taylor & Francis, Ltd. on behalf of International Society for Iranian Studies Stable URL: http://www.jstor.org/stable/4310441%22
روزنامهٔ عصر اوز، شمارهٔ ۴۶، مهرماه ۱۳۸۳، صفحهٔ ۱۴
ايران باستان به روايت موزه بريتانيا، جان كورتيس، ص 36
Moshe Gil, David Strassler. Jews in Islamic countries in the Middle Ages. Brill، ۲۰۰۴. ۵۲۵.
ابوعبدالله محمدبن احمد مقدسي، «احسن التقاسيم في معرفه الاقاليم»، ترجمه علي‌نقي منزوي، شركت مؤلفان و مترجمان ايران، تهران، ۱۳۶۱، جلد دوم، ص ۶۱۴
ابن حوقل، «سفرنامه ابن حوقل»، ترجمه جعفر شعار، انتشارات اميركبير، تهران، ۱۳۶۶، ص ۲۴
احمد كسروي، همان، ص ۲۷۱
احمد كسروي، همان، ص ۱۹۶
قيم، عبدالنبي، همان
احمد كسروي، همان
سيد عبدالله جزايري، تذكره شوشتر، ص ۳۴
احمد كسروي، همان، ص ۱۹۷
- لايارد، سر اوستن هنري، سفرنامه لايارد يا ماجراهاي اوليه در ايران، ترجمه مهراب اميري، انتشارات وحيد، تهران، ۱۳۶۷ ش
هنت. جي. اچ «جنگ انگليس و ايران در سال ۱۲۷۳ ق»، ترجمه حسين سعادت نوري، ضميمه سال سوم مجله يادگار، تهران، ۱۳۲۷. ش
نجم‌الملك، حاج عبدالغفار، «سفرنامه خوزستان»، به كوشش محمد دبيرسياقي، مؤسسة مطبوعاتي علمي، تهران، ۱۳۴۱ ش
لرد كرزن، ايران و قضيه ايران، ص ۴۲۵
- براي آگاهي بيشتر از روند مذاكرات و هم‌چنين مفاد قرارداد، نگاه كنيد به: جن. راف. گارثويت، همان، ص ۱۸۸–۱۷۲
ديتر امان، «بختياريها عشاير كوچ‌نشين ايراني در پويه تاريخ»، ترجمه محسن محسنيان، آستان قدس رضوي، مشهد، سال ۱۳۶۷، ص ۹۸
در فاصله سال‌هاي ۱۳۱۳. ق تا ۱۳۱۸. ق (۱۸۹۵. م تا ۱۹۰۰. م) ارزش واردات محمره از انگليس ۴۶٪ و ارزش صادرات ۱۴۰٪ رشد داشت.
چارلز عيسوي، همان، ص ۱۲۷ «محموله‌هاي آبي، كالاهاي حمل شده در آبراه كارون، و محموله‌هاي خشكي، كالاهاي حمل شده در جاده كاروان رو لينچ.»
«شهرداري اهواز».
ابراهيم صفايي، همان، ص ۱۴۱
آن‌چنان‌كه از گزارش نظام‌السلطنه به امين‌السلطان صدر اعظم وقت برمي‌آيد، وي در خلال سال‌هاي ۱۳۰۹–۱۳۰۷. ق (۱۸۹۱–۱۸۸۹. ق) مبلغ ۶۵ هزار تومان جهت ايجاد اماكن دولتي در اهواز هزينه كرده‌است.
مصطفي انصاري، همان، ص ۱۷۸
صفي‌الدين بغدادي وجه تسميهٔ بندر ناصري را به شيخ ناصربن محمد اولين شيخ بني‌كعب نسبت داده، اين سخن صفي‌الدين بغدادي اشتباه‌است، چون ناصر بن محمد هيچ‌گاه بر اهواز حكومت نكرد. او حتي بر قبان نيز حكومت نكرد، چون پيش از شكست مطور و استيلا بر قبان، شيخ ناصر فوت كرد. علاوه بر اين تا پيش از اين دوره سخني از بندر ناصري نبوده پس از اين تاريخ است كه نام ناصري بر سر زبان‌ها جاري مي‌شود. ضمناً برخلاف نوشته صفي‌الدين بغدادي، بندر ناصري همان اهواز نبوده، بلكه بندري بوده پايين‌تر از اهواز. صفي‌الدين عبدالمؤمن بن عبدالحق بغدادي؛ «مراصد الاطلاع، علي اسماء الامكنه و البقاع»؛ تحقيق و تعليق: علي محمد البحاوي، جلد اول، حلب، ۱۹۵۴. م
سند شماره ۴–۱۴۹۹۱- ق، موجود در آرشيو مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگي
احمد كسروي، تاريخ پانصد ساله خوزستان، ص ۱۹۹
نجم‌الملك، همان، ص ۱۳۱
گزارش كنسول انگليس در اهواز در اوايل ۱۸۹۲. م (۱۳۱۰. ق)، به نقل از تاريخ خوزستان، ۱۸/۷۸–۱۹۲۵، ص ۱۸۰
شيخ مزعل آلبوكاسب
فريدالملك همداني، «خاطرات فريد»، ص ۱۶۱–۱۶۰، به نقل از آزادي كشتيراني در رود كارون و نتايج آن، ص ۱۰۳–۱۰۲
«شهرداري اهواز».
«تارنماي شوشان».
محمد معين، فرهنگ معين، جلد ششم
قيم، عبدالنبي، پانصد سال تاريخ خوزستان، تهران، انتشارات اختران، ۱۳۸۹
نخل نيوز
«آشنايي با شركت بهره برداري نفت و گاز كارون». شركت ملي نفت ايران.
«ميدان اهواز با خصوصياتي ويژه». روزنامه جام جم.
«ميدان نفتي اهواز آسماري بيشترين توليد را داشته است». شبكه اطلاع رساني نفت و انرژي، ۱۶ ارديبهشت ۱۳۸۴.
«مقايسه ژئوشيميايي سازند پابده در ميادين نفتي زيلايي و اهواز». دانشگاه چمران.
«آخرين وضعيت قرارداد توسعه ميدان نفتي اهواز». روزنامه دنياي اقتصاد، ۱۳۸۵/۰۸/۲۵.
كسروي، احمد.«تاريخ پانصد ساله خوزستان». تهران.
سايت خوزستان
ايكنا
ايكنا
روزنامه رسالت شماره ۷۰۲۱ ۸/۴/۸۹ صفحه ۲۴ (صفحه آخر)>
عصر ايران
رسا
فهرست نويسي پيش از انتشار كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران * شماره كتابشناسه ملّي:۲۸۹۰۶۹۰ *عنوان و نام پديدآورنده:طرح بررسي و سنجش شاخص هاي فرهنگ عمومي كشور(شاخص هاي غيرثبتي){گزارش}:گزارش هاي پيشرفت طرح ها وكلان شهرها/به سفارش شوراي فرهنگ عمومي كشور؛مدير طرح و مسئول سياست گذاري:منصور واعظي؛اجرا:شركت پژوهشگران خبره پارس *بهاء:۱۰۰۰۰۰ ريال-شابك:۷-۶۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعيت نشر:تهران-مؤسسه انتشارات كتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعيت ظاهري:۲۹۵ ص:جدول(بخش رنگي)،نمودار(بخش رنگي)*يادداشت:عنوان ديگر:طرح و بررسي و سنجش شاخص هاي فرهنگ عمومي كشور(شاخص هاي غيرثبتي) سال ۱۳۸۹ *توصيفگر:شاخص هاي غيرثبتي+شاخص هاي فرهنگي+گزارش هاي پيشرفت طرح ها و كلان شهرها *توصيفگر:ايران ۳۸۶۲۸۹ *تهران۱۹۹۰۶۶ /مشهد۲۹۲۳۴۱ /اصفهان ۱۷۰۰۱۷/تبريز۱۸۴۸۱/كرج ۲۷۸۲۵۲/شيراز۲۵۱۷۰۳/اهواز۱۷۶۴۰۳/قم۲۷۰۸۷۷ *شناسنامه افزوده:واعظي،منصور،۱۳۳۳-۷۳۵۰۶۸ *شناسنامه افزوده:شركت پژوهشگران خبره پارس /شوراي فرهنگ عمومي *مركز پخش:خيابان وليعصر،زرتشت غربي،خيابان كامبيز،بخش طباطبايي رفيعي،پلاك۱۸،تلفن:۷-۸۸۹۷۸۴۱۵ *ليتوگرافي،چاپ و صحافي:سازمان چاپ و انتشارات اوقاف
Ahwazi-UNREPRESENTED NATIONS AND PEOPLES ORGANIZATION
«BAḴTĪĀRĪ TRIBE». Encyclopaedia Iranica. بازبيني‌شده در ۳ فوريه ۲۰۱۴.
«بختياري». دانشنامه جهان اسلام. بازبيني‌شده در ۳ فوريه ۲۰۱۴.
“AHWAZ”. Encyclopaedia Judaica, 1971. Retrieved 07 نوامبر 2014.
AHVĀZ
MANDAEANS iv. COMMUNITY IN IRAN
ASSYRIANS IN IRAN
«آب و هواي اهواز» ‎(انگليسي)‎. وب‌گاه ودربيس. بازبيني‌شده در ۲۷ آوريل ۲۰۰۹.
اتحاديهٔ مسافربري
همشهري
gooya news:: politics: سازمان بهداشت جهاني: اهواز آلوده ترين شهر جهان است، مهر
WHO: Iran, South Asia worst for city air pollution | World news | The Guardian
«نفس اهوازي‌ها تنگ‌تر مي‌شود، دليلش همچنان نامعلوم است». بي‌بي‌سي فارسي، ۰۴ آذر ۱۳۹۲. بازبيني‌شده در ۸ فوريه ۲۰۱۵.
«اورانيوم، معماي حل نشده ريزگردها». راديوزمانه، ۲۵ شهريور ۱۳۹۳. بازبيني‌شده در ۸ فوريه ۲۰۱۵.
«'اورانيوم ضعيف شده در هواي خوزستان باقي‌مانده از حمله آمريكا به عراق '». بي‌بي‌سي فارسي، ۰۷ آذر ۱۳۹۲. بازبيني‌شده در ۸ فوريه ۲۰۱۵.
«مراجعه سالانه ۲۲ هزار نفر در خوزستان به مراكز درماني به دليل آلودگي هوا». راديوزمانه، ۰۱ دي ۱۳۹۳. بازبيني‌شده در ۸ فوريه ۲۰۱۵.
«'باران اسيدي' سه هزار خوزستاني را راهي بيمارستان كرد». بي‌بي‌سي فارسي، ۳۰ اكتبر ۲۰۱۵. بازبيني‌شده در ۳۰ اكتبر ۲۰۱۵.
http://www.dw.com/fa-ir/با-قطع-آب-و-برق-خوزستان-به-حالت-نيمه-تعطيل-درآمد/a-37508718
http://khouzestan.isna.ir/default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=86391
ايرنا، كد خبر: ۳۶۷۰۳۸ زمان مخابره: ۱۳۸۷/۱۲/۵
خبرگزاري مهر
سايت خبري آفتاب به نقل از خبرگزاري ايرنا
مگ ايران
خبر آنلاين
راديو زمانه | روز شمار يك انقلاب | ۳۱ سال پيش در چنين روزي | بازرگان: اعدام نظاميان از طرف مافوق من صورت گرفت
روزنامه ايران، شماره ۴۷۲۶ به تاريخ ۲۷/۱۱/۸۹، صفحه ۱۴ (دوران شناسي)
تاريخ ايراني
MARSHA B. COHEN. «A Second Fateful Triangle» ‎(انگليسي)‎ (وبگاه). GLOBAL DIALOGUE، ۲۰۰۷. بازبيني‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۱۱.
استعمار انگلستان و توطئه ناكام تجزيه خوزستان
رويدادهاي مهم اسفندماه
Bahram Alavi. «Khomeini's Iran: Israel's Ally» ‎(انگليسي)‎ (وبگاه). Washington Report، آوريل ۱۹۸۸. بازبيني‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۱۱.
[۱]
فرهنگ فارسي معين، چاپ ششم ۱۳۶۳، جلد پنجم (اعلام)، زير عنوان دانشگاه گندي‌شاپور
سايت علي بن مهزيار اهوازي
آتالند
«جدول هتل‌هاي شهر اهواز+شماره تماس». باشگاه خبرنگاران، ۰۴ فروردين ۱۳۹۲.
استانداري خوزستان
نيوز
«پايتخت كتاب ايران – ترويج كتاب». bookpromotion.ir. بازبيني‌شده در 2016-08-24.
خبرگزاري مهر خوزستان
خبرگزاري مهر خوزستان
عصر ايران
آسيب‌شناسي مسائل قومي در ايران، عبدالرضا نواح و مجتبي تقوي نسب، دانشگاه آزاد اسلامي، دفتر گسترش توليد علم، ۱۳۸۸
شبكه اطلاع رساني ساختمان ايران
سايت شوراي اسلامي شهر اهواز
شبكه اطلاع رساني ساختمان ايران
سايت خوزستان
خوزستان، گهوارهٔ شاهنشاهي ايران، صفحه‌هاي ۱۷۷-۱۷۶
همان، صفحهٔ ۱۷۷
تقي‌زاده، محمد، تاريخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامي، نشر مؤسسهٔ فرهنگي هنري بشير علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۶۱
تقي‌زاده، همان، صفحهٔ ۱۶۱
اهواز؛ شهر پل‌هاي سياه و سفيد
تقي‌زاده، همان، صفحهٔ ۱۶۲
خبرگزاري ايسنا
شهرداري اهواز
شبكه اطلاع رساني ساختمان ايران
همشهري آنلاين
خبرگزاري اهواز
اطلاعات سينماي ايران
اطلاعات سينماي ايران
اطلاعات سينماي ايران
سديد نيوز
آموزش پرورش ناحيه يك
ارشاد خوزستان
تنديس پويه
فرهنگسراي علوي
نيوز
اخبار حوزه (۲)
ايكنا - نخستين نماز جمعه در مصلاي كوت عبدالله اهواز اين هفته اقامه مي‌شود
جشن بزرگ اعياد شعبانيه در مصلاي كوت عبدالله... - رسا
FarsNewغير مجاز مي باشدency - خبرگزاري فارس
آموزش و طرز تهيه انواع غذاهاي استان خوزستان | آشپزي - سنتي ايراني | ايران شف
تابناك
همشهري
الف
همشهري
كيهان
عصر ايران
عصر ايران
ايسنا
قاسم منصور آل كثير. «گذري بر آئين گرگيعان در بين عرب‌هاي خوزستان» ‎(فارسي)‎ (وبگاه). تحقيق. انسان‌شناسي و فرهنگ، بهمن ۱۳۸۹. بازبيني‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۱.
ثبا ايران
خوز نيوز
تابناك
حكايت بازار قديمي عبدالحميد و دله عربي، روزنامه اعتماد، قاسم منصور آل كثير، پنج شنبه، ۵ آبان ۱۳۹۰ - شماره ۲۲۹۶
دله قهوه، اشياي هويتي مردم عرب ايران، روزنامه شرق، قاسم منصور آل كثير، شماره ۱۳۸۲ دوشنبه, ۹ آبان ۱۳۹۰
ايسنا خوزستان
«حوادث چهارشنبه آخر سال در برخي استانها» ‎(فارسي)‎. شبكه خبري زمان. بازبيني‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۱.
«محدوديت‌هاي ترافيكي چهارشنبه آخر سال در«خوزستان»» ‎(فارسي)‎. خبرگزاري آريا. بازبيني‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۱.
«آداب چهارشنبه سوري» ‎(فارسي)‎. بازبيني‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۱.
«شعارهاي سياسي در مراسم چهارشنبه سوري در ايران». بي‌بي‌سي فارسي، ۱۵ مارس ۲۰۱۱. بازبيني‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۱.
[اظهارات ضد و نقيض در مورد بازداشت‌هاي چهارشنبه‌سوري در ايران «http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/03/110316_l10_24esfand_4shanbeh_soori_arrests.shtml»]. BBC Persian، ۱۵ مارس ۲۰۱۱. بازبيني‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۱.
قومي به قدمت آب؛ زندگي منداييان ايران
غسل صابئين مندايي در كارون
ازدواج در آيين منداييان
جشن سده در اهواز
جشن فروردينگان در اهواز
آيين در گذشت اشو زرتشت در اهواز
جشن ارديبهشتگان در اهواز
تارنماي خبري زرتشتيان
مهرگان در اهواز
خبرگزاري ميراث فرهنگي سي اچ ان. «دو سراي قاجاري اهواز شبانه مورد حمله مالكان خود قرار گرفتند» ‎(فارسي)‎. ۱۳۸۸/۷/۸.
«ميراث نهفته در خانه‌هاي قديمي اهواز مهجور و روبه خاموشي» ‎(فارسي)‎. خبرگزاري مهر، آبان ۱۳۸۸. بازبيني‌شده در ۱۹ مارس ۲۰۱۱. «مجتبي گهستوني»
«دو سراي قاجاري اهواز شبانه مورد حمله مالكان خود قرار گرفتند» ‎(فارسي)‎. مجله هنري طاووس، مهر ۱۳۸۸. بازبيني‌شده در ۱۹ مارس ۲۰۱۱. «مجتبي گهستوني»
«دانشنامهٔ تاريخ معماري ايران‌شهر». سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ايران. بازبيني‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
تقي‌زاده، محمد، تاريخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامي، نشر مؤسسهٔ فرهنگي هنري بشير علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۴۸
تقي‌زاده، محمد، تاريخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامي، نشر مؤسسهٔ فرهنگي هنري بشير علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۴۹
تقي‌زاده، محمد: شوشتر در گذر تاريخ، صفحه‌هاي ۱۶۰-۱۵۴
تقي‌زاده، محمد: تاريخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامي، نشر مؤسسهٔ فرهنگي هنري بشير علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۴۲
احسن التقاسيم في معرفة الاقاليم، ج ۲، ص ۶۱۴
اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان: مرآت‌البلدان، ج ۱، به كوشش پرتو نوري‌علا و محمدعلي سپانلو، انتشارات اسفار، تهران، ۱۳۶۴، ص ۱۳۵
تقي‌زاده، محمد: تاريخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامي، نشر مؤسسهٔ فرهنگي هنري بشير علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۶۷
تقي‌زاده، محمد، تاريخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامي، نشر مؤسسهٔ فرهنگي هنري بشير علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۵۰
تقي‌زاده، محمد، تاريخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامي، نشر مؤسسهٔ فرهنگي هنري بشير علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۵۱
تقي‌زاده، محمد، تاريخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامي، نشر مؤسسهٔ فرهنگي هنري بشير علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۵۳

    تقي‌زاده، محمد، تاريخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامي، نشر مؤسسهٔ فرهنگي هنري بشير علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۵۲

    افش‍ار سيستاني، ايرج، آثار باستاني و تاريخي خوزستان، ته‍ران: روزنه، ۱۳۸۰. شابك: ۹۶۴۳۳۴۰۳۱
    همداني، علي كرم. «اهواز - بخش اول: نام‌گذاري و تاريخ». در دائرةالمعارف بزرگ اسلامي. ج. ۱۰. تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامي، ۱۳۸۷. ۴۸۲–۴۸۴. شابك ‎X-۰۵-۷۰۲۵-۹۶۴.

    Bosworth, C. E. “AHVĀZ — I.History”. In Encyclopædia Iranica. vol. 1. New York: Bibliotheca Persica Press, 2000. 688–691. ISBN ‎0-933273-81-9.
    Lockhart, L. “AL-AHWĀZ”. In Encyclopaedia of Islam. vol. 1. 2nd ed. Leiden: E. J. Brill, 1986. 305. ISBN ‎90-04-08114-3.

پيوند به بيرون
    ويكي‌سفر يك راهنماي سفر براي اهواز دارد.
نشان درگاه     درگاه اهواز

در پروژه‌هاي خواهر مي‌توانيد در مورد اهواز اطلاعات بيشتري بيابيد.
Search Wiktionary در ميان واژه‌ها از ويكي‌واژه
Search Wikiquote در ميان گفتاوردها از ويكي‌گفتاورد
Search Wikisource در ميان متون از ويكي‌نبشته
Search Commons در ميان تصويرها و رسانه‌ها از ويكي‌انبار
Search Wikivoyage در ميان سفرنامه‌ها از ويكي‌سفر

    نقشهٔ شهر اهواز
    شهرداري اهواز
    شوراي شهر اهواز
    تصاوير اهواز در سايت فليكر

داده‌هاي كتابخانه‌اي